Nội dung chính của trò chơi sẽ xoay quanh sự phát triển, xung đột cũng như các cuộc chinh phục, bành trướng thế lực và lãnh thổ giữa các đế chế với nhau. Cách chơi của game có thể khái quát trong ba nhân tố: các trận công thành, thủy chiến và sự hiện diện của các anh hùng (hero).

Mang đặc trưng của toàn bộ thể loại RTS, kết hợp góc nhìn thứ ba khi điều khiển anh hùng và góc nhìn thứ nhất khi ở giao diện chung, gameplay của Rise and Fall khá độc đáo mà ít game khác có được. Mục đích của game là tiêu diệt đối thủ, được thực hiện bằng quản lý vi mô xây dựng căn cứ và sau đó đào tạo quân đội để tiêu diệt vị trí của đối phương.[2] Có thể sử dụng cả trên bộ lẫn trên biển, cho phép thực hiện các chiến lược khác nhau, bao gồm cả chiến tranh đổ bộ.[2][9] như ở hầu hết các game RTS, đơn vị chiến đấu có thể sử dụng công thức khắc chế lẫn nhau là phương pháp kéo, búa, bao có nghĩa là một số binh sĩ có nhiều khả năng đánh bại một loại kẻ thù,. Và có thể bị đánh bại bởi số khác(ví dụ kỵ binh đánh bại cung thủ, cung thủ đánh bại lính cầm giáo, lính cầm giáo đánh bại kỵ binh)[10]

Đơn vị quân sự trong Rise and Fall có thể hợp thành nhóm như Bộ binh, Kỵ binh, đơn vị đặc biệt, vây thành hoặc Hải quân.[10] Bộ binh, Kỵ binh và một số loại đơn vị đặc biệt sẽ tự động tập hợp thành nhóm tạo thành đội hình, nhóm binh lính sẽ nhận được điểm thưởng tấn công và phòng thủ khi có ít nhất tám loại đơn vị xuất hiện, số lượng tối đa của một đội hình đơn vị là 64 người. Khả năng tấn công, phòng thủ, tốc độ của đơn vị, và phạm vi khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố, tùy theo nền văn minh; loại hình đơn vị; các nâng cấp được mua dù cho không nằm trong đội hình. Có ba loại tài nguyên trong game là gỗ (wood), vàng (gold), và danh tiếng (glory) được sử dụng để xây dựng công trình, đào tạo đơn vị, mua các loại nâng cấp riêng, nguồn tài nguyên thứ tư là sức chịu đựng (stamina) được sử dụng khi kích hoạt "chế độ anh hùng". Gỗ và vàng được gửi vào settlement (khu định cư), oặc một trong các nâng cấp khác nhau của họ, chẳng hạn như các town centers (trung tâm thị trấn). Điểm danh tiếng có được bằng cách xây dựng và chiến đấu, và khi các đơn vị anh hùng tiêu diệt kẻ thù sẽ tích lũy được sức chịu đựng.[11] Trong một số game RTS, nâng cấp, đôi khi được gọi là "thời đại" (Age) -có sẵn đại diện cho một khoảng thời gian hoặc cấp độ công nghệ.

Trong lịch sử chiến tranh nhân loại, các trận công thành luôn là những trận chiến quyết liệt và hoành tráng, đóng vai trò rất lớn trong việc thay đổi cục diện các cuộc chiến. Stainless Steel Studios thấy được nét hấp dẫn đó nên đã mạnh dạn đầu tư để tái hiện các trận công thành một cách hoành tráng và chân thật nhất. Cả bên công lẫn thủ đều được trang bị đầy đủ các chủng loại quân cùng rất nhiều binh khí. Các trận chiến trong game diễn ra tương đối ác liệt, mang đậm phong cách chiến tranh thời cổ đại, nhất là các trận vây hãm, công thành, phe công thành sẽ có các cỗ máy bắn đá đầy uy lực, có thể phá nát cả một mảng tường thành của đối phương; cùng các tháp chở lính, máy phá cửa cũng như thang leo tường để sẵn sàng áp sát thành trì đối phương bất cứ lúc nào, phe trấn thủ thì dàn xạ thủ trấn giữ trên các đỉnh tường thành sẵn sàng tiêu diệt đối phương trong tầm ngắm, hay những toán quân bảo vệ chờ sẵn dưới chân tường thành, chực chờ hất tung các thang leo cũng như phá vỡ các tháp chở lính của đối phương, và đặc biệt là các cỗ máy Archimedes Claw, một dạng máy ròng rọc tương tự như cần cẩu, có thể móc kéo các tàu chiến hay cỗ máy của đối phương lên không, rồi "dập" mạnh xuống khiến chúng vỡ tan tành.

Một điểm thú vị đầy hứa hẹn nữa trong game là những trận thủy chiến đầy kịch tính và không kém phần khốc liệt so với các trận chiến trên bộ. Người chơi sẽ có cơ hội chỉ huy cả một hạm đội chiến thuyền hàng chục chiếc, giao tranh cùng đối phương trên biển để mở đường tấn công vào đất liền. Nhà sản xuất quyết tâm tạo một cú đột phá trong việc thể hiện các trận chiến dưới nước bằng việc bổ sung hàng loạt tính năng mới lạ và hấp dẫn. Trong vai trò là người chỉ huy hạm đội, người chơi có thể vạch ra các chiến thuật tác chiến như tung neo móc tàu đối phương, kéo lại gần rồi cho quân xông qua tiêu diệt; nếu tàu của bạn có đội cung thủ, họ có thể dùng tên lửa bắn cháy tàu đối phương từ xa; hoặc nếu thích, thậm chí người chơi có thể chơi kiểu húc thẳng tàu của mình vào tàu đối phương, hất toàn bộ thủy thủ đoàn của đối phương xuống nước, làm mồi cho các cung thủ đang giương tên đợi sẵn.

Rise and Fall sử dụng một khái niệm tương tự. Khi nâng cấp cho các anh hùng được gọi là "Cấp độ" (Level) trong game này-được mua với điểm danh tiếng, công nghệ mới, nâng cấp, đơn vị, và các cố vấn được mở khóa.[12] Cố vấn (Advisor) trả bằng điểm danh tiếng sẽ cung cấp cho nền văn minh những lợi ích cụ thể và tiền thưởng cho quân đội của người chơi và nền kinh tế.[13] Tiền đồn (Outpost), được canh gác bởi những binh sĩ có trí thông minh nhân tạo (AI) được thực hiện tự động đóng một phần quan trọng trong Rise and Fall. Chinh phục các tiền đồn làm tăng số lượng đơn vị đào tạo từ các tòa nhà quân sự hoặc tàu, trong khi không làm tăng lên giá mua của họ. Những người bảo vệ tiền đồn, tuy nhiên, bảo vệ nó, và xuất hiện lại cho đến khi tiền đồn được người chơi dựng lên, một khi bị chiếm, họ sẽ bảo vệ tiền đồn từ các cuộc tấn công của kẻ thù.[14]

Điểm thật sự đặc biệt và độc đáo của Rise and Fall là "chế độ anh hùng"(hero mode), người chơi có thể hóa thân vào vị tướng của từng phe. Ứng với mỗi nền văn minh, người chơi sẽ được gặp lại những người hùng có thật trong lịch sử như Julius Caesar, dũng sĩ Achilles, Alexander Đại Đế, Pharaoh Ramses và nữ hoàng Ai Cập Cleopatra. Mỗi anh hùng sẽ có những kỹ năng đặc trưng. Khi kích hoạt chế độ anh hùng, toàn bộ giao diện của trò chơi sẽ chuyển hoàn toàn sang góc nhìn thứ ba, một số anh hùng ví dụ như Cleopatra có thể phóng to xa hơn bằng cây cung, cho phép người chơi nhắm mục tiêu như trong một game góc nhìn thứ nhất. Trong chế độ anh hùng, đơn vị anh hùng trở nên mạnh mẽ hơn, càng tham chiến nhiều, hero sẽ được nâng cấp cao hơn. Khi đó, không chỉ hero mạnh mẽ hơn mà vương quốc của người chơi sẽ có thêm nhiều lựa chọn nâng cấp mới để phát triển hùng mạnh hơn. Để sử dụng chế độ này yêu cầu một lượng sức chịu đựng (Stamina) cần thiết, tuy nhiên bị mất một cách nhanh chóng trong thời gian hoạt động. Việc người chơi lâu nhất trải qua trong chế độ anh hùng khác nhau với các mức độ khả năng chịu đựng, gia tăng nâng cấp cho anh hùng. Để đảm bảo tính cân bằng trong game, chế độ anh hùng chỉ được sử dụng ít hơn nhiều so với chế độ RTS. Mỗi nền văn minh có hai anh hùng để lựa chọn, thường là một nhà lãnh đạo nổi tiếng trong lịch sử, chẳng hạn như Julius Caesar, nhưng đôi khi liên quan đến thần thoại, chẳng hạn như Achilles.

Trong Rise and Fall cho phép người chơi có thể chơi được cả hai chế độ là chơi đơn (single-player) và nhiều người chơi (multiplayer). Trong chế độ chơi đơn, chỉ có một nghười chơi duy nhất phải chống lại bảy đối thủ máy còn lại. Nếu có nhiều hơn hai người chơi sẽ chơi, họ có thể được chia thành các nhóm (team) có thể được chọn để thể là thường xuyên hoặc có thể quản lý trong khi chơi game bằng cách sử dụng ngoại giao. Các tuỳ chọn khác có sẵn trước khi bắt đầu game bao gồm "năng lực dân số", số lượng đơn vị lính được huấn luyện và 24 bản đồ để lựa chọn, các thiết lập khó khăn gồm số lượng nguồn tài nguyên được cho ở lúc đầu; màu sắc và nền văn minh của tất cả người chơi. Chế độ nhiều người chơi trong Rise and Fall được hợp thành và vận hành thông qua GameSpy, và có thể được chơi bởi bất cứ ai đã cập nhật phiên bản của game. Người chơi có thể lưu trữ hoặc tham gia các trận đấu thông qua mạng Internet hoặc mạng LAN. Các máy chủ của trò chơi chọn các tùy chọn, trong khi những người tham gia game hoặc đồng ý với các điều kiện, hoặc từ chối họ, trận đấu bắt đầu khi tất cả người chơi đồng ý với các điều khoản của máy chủ. Mỗi người chơi có thể chọn nền văn minh riêng và màu sắc của mình, và không được yêu cầu máy chủ thay đổi chúng. Chế độ nhiều người chơi được thảo luận trên các diễn đàn của Rise and Fall Heaven, một fansite game chiến lược khá phổ biến. Đã nói rằng khá nhiều người chơi không thường xuyên chơi chế độ này, do một vài khó khăn khi bắt đầu trận đấu và có khi trận chiến kéo dài gây nản lòng. Trong suốt game, các quy tắc của trận chiến thường bị phá vỡ bởi một hoặc nhiều người chơi, dẫn đến sự chán chản của người chơi. Mặc dù có những hạn chế, một số người chơi nói rằng chỉ một vài người trong số họ chơi chế độ nhiều người chơi.[15]